فضای اجتماعیِ شهر کرمانشاه در دوره قاجار

نویسندگان

یوسف علی اباذری

سیاوش قلی پور

چکیده

مقاله حاضر سعی می کند تا سازوکار تولید فضای اجتماعی در شهر کهن کرمانشاه را روشن سازد. از این روی نظریه ”تولید فضا“ هانری لوفبور را به عنوان چارچوب نظری انتخاب و داده ها را براساس فنون بررسی اسناد و مشاهده جمع آوری و تحلیل می کند. در شیوه تولید پیشاسرمایه­ داری قرن نوزدهم میلادی حیات شهری وابسته به مازاد اقتصادی روستا است و این مازاد به اندازه ای نیست که امکان جابه جایی جمعیت و تغییر فضا را ممکن سازد. شکل گیری فضای اجتماعی این شهر متاثر از سه گانه لوفبور به شرح زیر است: الف) بازنمایی فضایِ شهر کهن مبتنی بر کیهان شناسی سلسله مراتبی اسلامی است که در راس آن پروردگار عالم قرار دارد. نمود بیرونی این امر کالبد فیزیکی شهر اسلامی است که در آن مسجد جامع به عنوان مرکز تلقی می شد. ب) فضای بازنمایی یا فضای زیسته در سه حیطه قابل بررسی است: 1ـ تمایز میان مسلمانان و غیرمسلمانان که خود را به صورت فاصله فیزیکی و فاصله اجتماعی نشان می داد. 2ـ تفکیک جنسی و یا ”محرمیت“ که از طریق معماری سنتی و کالبد محله ها اعمال و سبب شکل گیری فضاهای عمومی و خصوصی می شد. 3ـ تمرکززدایی از شهر و استقلال محله ها که هم از طریق معماری و هم به کمک فتیان و پهلوانان حفظ می­ گردید. ج) عمل فضایی درون شهر که در شبکه ها، معابر، بازار، مساجد و تکایا و عمل فضایی بیرون شهر که در قهوه خانه­ ها، گورستان ها، مکان های مقدس و فضایِ باز خارج از شهر صورت می گرفت.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

وضعیت سیاسی اجتماعی نیشابور در دوره قاجار

     تاریخ و تحولات سیاسی و اجتماعی هر کشور در بستر جغرافیا، دین، فرهنگ و اقتصاد آن کشور شکل می‌گیرد. قاجاریه یا قاجاریان نام دودمانی است که از حدود سال ۱۱۷۴ تا ۱۳۰۴ بر ایران به مدت صد و سی سال فرمان راندند. بنیانگذار این سلسله آقامحمدخان قاجار است. وی تهران را به عنوان پایتخت انتخاب کرد و آخرین پادشاه قاجار، احمدشاه قاجار بود که در سال ۱۳۰۴ برکنار شد و رضا شاه پهلوی جای او را گرفت. نیشابور در ...

متن کامل

سنجش ابعاد پایداری اجتماعی در فضای فرهنگی نگارخانه (نمونه موردی: نگارخانه کلهر شهر کرمانشاه

در بین ابعاد گوناگون توسعه پایدار، بعد فرهنگی به‌عنوان زیرساخت سایر ابعاد نقش به سزایی را در دستیابی به توسعه همه‌جانبه ایفا می‌کند. توجه به مراکز فرهنگی ازجمله نگارخانه، گام مؤثری در دستیابی به توسعه فرهنگی می‌باشند. این تحقیق با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، به پاسخ‌گویی به اصلی‌ترین مسئله خود یعنی چگونگی تأثیرگذاری ویژگی‌های کالبدی محیط بر پایداری اجتماعی نگارخانه‌ها، می‌پردازد. در این راست...

متن کامل

نقش عوامل اجتماعی و آموزشی در تضعیف انگیزه تحصیلی دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه شهر کرمانشاه

هدف این پژوهش شناسایی عوامل اجتماعی و آموزشی موثر در کاهش انگیزه تحصیلی دانش‌آموزان دوره متوسطه بود. در این پژوهش از مدل میلر و بریکمن(2004) به عنوان مبنا استفاده شد. جامعه آماری آن شامل کلیه دانش‌آموزان دوره متوسطه شهر کرمانشاه در سال تحصیلی 94- 93 بود که با استفاده روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای از سه ناحیه آموزش‌و پرورش 384 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات در این پژوهش پ...

متن کامل

مطالعه جامعه‌شناختی استفاده از فضای مجازی و تأثیر آن بر کجروی اجتماعی در بین دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه شهر کرمانشاه در سال تحصیلی 95-94

این پژوهش با هدف مطالعه جامعه شناختی استفاده از فضای مجازی و تاثیر آن بر کجروی اجتماعی در بین دانش آموزان دوره دوم متوسطه شهر کرمانشاه در سال تحصیلی 95-94 با استفاده از روش تحقیق پیمایشی انجام گرفت. جامعه آماری تحقیق شامل همه دانش‌آموزان متوسطه دوره دوم شهر کرمانشاه است که حجم نمونه آن شامل 381 نفر است که با استفاده از فرمول کوکران محاسبه گردیده است. روش نمونه گیری تصادفی طبقه‌ای و ابزار گردآور...

متن کامل

تولید اجتماعی فضای شهری؛ مورد مطالعه، پارک نوبهار کرمانشاه

این مقاله به بررسی سازوکار تولید اجتماعی پارک نوبهار در کلانشهر کرمانشاه می‌پردازد. رویکرد نظری مقاله مبتنی بر آراء هانری لوفور در باب «تولید فضا» است. روش مطالعه اتنوگرافی است و برای گردآوری داده‌‌ها از روش‌های مشاهده، مصاحبه، بررسی اسناد و نقشه‌های ذهنی استفاده شده است. یافته‌های پژوهش عبارت‌اند از: الف) پارک نوبهار در اواخر دهه 40 هجری شمسی در روند شهرک‌سازی‌های گسترده ساخته شده است. ب) نحوۀ...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید


عنوان ژورنال:
پژوهش های انسان شناسی ایران

ناشر: دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

ISSN 2251-8193

دوره 2

شماره 1 2012

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023